Zekat Nedir? Kimlere verilir?
Zekât, dinen zenginlik ölçüsü kabul edilen miktarda (nisap) mala sahip olan kimselerin Allah rızası için muayyen kişilere vermesi gereken belli miktarı ifade eder. Zekat, namaz ve oruç gibi farz kılınmış bir ibadettir. Ancak her Müslüman’a değil, şartlarını taşıyan Müslümanlara farzdır. Kur’an-ı Kerim’in birçok yerinde namaz ile zekat birlikte geçmekte; “Namazı kılın, zekatı verin.” buyrulmaktadır. Zekat vermemek, temiz malı kirletmek demektir.
Zekat Vermenin Fazileti
Hadis-i şeriflerde en faziletli ibadetin önce namaz, sonra zekat olduğu bildirilmiştir. Sadakanın hastaları, zekatın da malı koruduğu belirtilmiştir. Zekatın malı temizleyip güzelleştireceği, bir kimse zekat vermezse namazının kabul olmayacağı da hadis-i şeriflerde geçmektedir. Malının şerrinden korunmak isteyen kimse zekat vermelidir. Zekat verilmeyen malların kıyamet günü ejderha olarak o kişinin boynuna sarılacağı bildirilmiştir. Ali İmran suresinin 180. ayeti kerimesi de bu hususta bir başka delil olarak gösterilmiştir.
Zekat Kırkta Birtir. “Uşur” ise onda bir olarak verilir. Zekatı verilmeyen malların, paraların Cehennem ateşinde kızdırılarak sahibinin böğrüne, sırtına ve alnına mühür basar gibi basılacağı bildirildi. Zekat vermeyen kimse borcunu ödememiş, haram işlemiş olur. Üstelik bu, fakirlerin kul hakkına girmek demektir.
Zekatın Farzları
Zekat vermenin farzı niyet etmektir. Bu, kalp ile yapılır. Bir kimse malının zekatını ayırırken veya Müslüman fakire verdiği esnada ‘Allahü Te’âlâ’nın rızası için, zekât vereceğim.’ şeklinde niyet eder.
Zekat Nisabı Nedir?
Zekat vermek için gereken zenginlik ölçüsüne zekat nisabı denir. Hanefi mezhebine göre zekat nisabı; 81 gram altındır. Yahut bu değerde ticaret eşyası veya para da aynı hükme tabidir. Nisab miktarı mala sahip olan kimse dînen zengin sayılır. Kişinin dînimize göre zengin olduğu (nisâba mâlik olduğu) tarihin üzerinden 1 yıl geçtikten sonra zekat vermesi farz olur.
İslamiyet’e göre karı-kocanın malı ayrı değerlendirilir. Kadın zengin sayılıyorsa onun zekat vermesi gerekir.
Alacaklar da nisab hesabına dahildir. Alacakları tahsil ettikten sonra önceki senelerin zekatlarını da vermek gerekir. Tahsil etmeden önce vermek de caizdir. Kişi, borçlarını mevcut malından veya parasından çıkararak hesaplama yapar. Geri ne kadar kaldıysa onun zekatı verilir.
Ticaret için olmayan demirbaş eşyalar, araçlar, arsalar ve evler zekat nisaba girmez. Ticaret için alınmış olan mallar, altın ve gümüşler, her türlü para nisaba katılır, zekatını vermek lazımdır. Araba ve evin zekatı olmaz ise de eğer bir kimse araba, arsa veya ev alıp satıyorsa; yani mesleği buysa onların da zekatını vermekle yükümlüdür.
Zekata tabi olan mallar yıl içerisinde azalıp artsa buna itibar edilmez. Bir kimsenin malı nisab miktarına ulaştıktan 1 yıl sonra, elinde ne kadar mal varsa, o nisab miktarını bulursa zekatını vermelidir.
Hanefi mezhebine göre kadının yalnızca altın ve gümüş ziynet eşyaları zekata tabidir. Zümrüt, elmas, pırlanta gibi ziynetlerin zekatı verilmez. Şafi mezhebine göre ise kadına ait hiçbir ziynetin (altın ve gümüş dahil) zekatı verilmez.
Kimlere Zekat Verilmez?
Kurban nisaba mâlik olan, yani dînen zengin sayılan kimseler zekat alamazlar. Anne ve babaya, büyükanneye, dedeye, evlatlara, torunlara zekat verilmez. Bir kimse hanımına da zekat veremez. Gayr-i müslim kişilere (Müslüman olmayanlara) zekat verilmez. Ancak bunlara hediye, sadaka, adak ve fitre verilebilir.
Kimlere Zekat Verilebilir?
Bir kimsenin kardeşine, kardeşinin çocuklarına, amcasına, halasına, teyzesine, dayısına ve gelinine zekat vermesi mümkündür. Kayınpervalide, kayınpeder, damat, kayınbirader ve üvey çocuk da zekat alabilir. Ancak bunlara verebilmek için kendilerinin dînen fakir sayılması gerekir. Yoksa verilmez. Önce salih ve fakir akrabaya vermek daha sevaptır. Kadının kocası dînen fakirse, zengin kadın ona zekat verebilir. (Fakir çocuğun yaşı küçükse zekat babasına da verilebilir.) Babası zengin olan küçük çocuğa zekat verilmez. Eğer babası fakir ise, zekat fakir olan çocuğuna da verilebilir. Eskiden şeriflere ve seyyidlere (Peygamber Efendimizin soyundan gelenlere) zekat verilmezdi. Bugün yurdumuzun pek çok yerinde böyle kimseler vardır. Bunlara da, fakirseler zekat verilebilir. Birinin fakir bir kimsede alacağı olsa; o alacağı parayı zekata sayamaz. Zekat mal teslim etmekle (temlik şartını yerine getirmekle) verilmiş olur. Fakir kiracı evin kirasını ödeyemiyorsa, mal sahibi kirayı almayıp bunu zekat vermiş gibi kabul edemez. Bu durumda sadece sadaka vermiş olur.
islami sohbet odalarımızda mobil canlı ücretsiz uyeliksiz dini islami sohbet odalarımıza katılın
