Şiir Nedir?

Şiir Nedir? Şiir Türleri Nelerdir?

Şiir; insanın duygu, düşünce, fikir, hayal vb. paylaşmak için kullandığı özel bir aktarım biçimidir. Başka bir deyişle; Şiire konu olacak malzeme hakkında kişinin yüreğinin en derinliklerinden gelen duygu ve düşüncelerin dışa vurulmuş özgün ve yalın halidir diyebiliriz. Bana göre şiirin tanımı sizin şiire nasıl baktığınıza göre değişebilir. Edebi türlerin en eskisi olan şiir, insanlık tarihi boyunca duygu, düşünce ve hayalleri etkili biçimde anlatmanın bir yolu olmuştur.

Şiirin Temel Kavramları Nelerdir?

Söyleyici: Şiirde konuşan, şairin sesini ve söyleyişini emanet ettiği kişi veya varlığa “söyleyici” adı verilir. Söyleyici kavramı “şiirin öznesi”, “şiirsel ben” veya “lirik ben” olarak da adlandırılır.

Nazım Birimi: Şiiri oluşturan anlam birimlerine “nazım birimi” adı verilir. Şiirdeki en küçük nazım birimine “dize” veya “mısra” denir. İki dizeden oluşan bu birimlere “beyit“, dört dizeden oluşan birimlere “dörtlük” denir. Üç dizeden oluşan veya dört dizeyi aşan birimler ise “bent” olarak adlandırılır.

Nazım Türü: Şiirlerin konularına göre gruplandırılması “nazım türü” olarak adlandırılır.

Nazım Biçimi (Nazım Şekli): Şiirin; nazım birimi, ölçüsü ve kafiye örgüsü gibi dış özelliklerinin toplamıyla ortaya çıkan formlardır.

Ölçü (Vezin): Şiirde hecelerin sayısı veya niteliği (uzunluk, kısalık) bakımından birbirine denk olması ile oluşan ölçü birimleri “vezin” veya “ölçü” kavramıyla adlandırılır. Türk şiirinde, tarih boyunca hece ölçüsü ve aruz ölçüsü kullanılmış,19. yüzyılın sonlarından itibaren ise vezinsiz şiirler de yazılmaya başlanmıştır.

Kafiye (Uyak): Mısra sonlarında yer alan ses benzerliklerine kafiye denir.

Redif:Mısra sonlarında, görevleri aynı olan eklerin veya aynı anlamdaki kelimelerin tekrarlanması redif olarak adlandırılır.

Şiir Türleri Nelerdir?

Konularına göre belirlenen şiir türleri 6 kategoriye ayrılmış olup, bu şiir türlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

1. Lirik Şiir (Duygusal şiir)
2. Epik Şiir  (Destansal şiir)
3. Didaktik Şiir  (Öğretici şiir)
4. Pastoral Şiir  (Doğa şiiri)
5. Satirik Şiir    (Yergi şiiri)
6. Dramatik Şiir  (Tiyatral şiir)

1- Lirik Şiir

İçten işlenen heyecanların anlatan duygusal şiir türüdür. Bu şiirde akıcılık, coşku ve duygusallık ön plandadır. Konuları genelde aşk, ayrılık ve ölümdür. Divan edebiyatında gazel, şarkı, murabba; halk edebiyatından koşma ve semainin güzelleme şekli bu türün örnekleridir. Türk edebiyatında Yunus Emre, Fuzuli, Baki, Nedim, Karacaoğlan, Ahmet Haşim ve Yahya Kemal, Cahit Sıtkı Tarancı lirik şiirleriyle tanınır.

2- Epik Şiir

Konusu savaş, kahramanlık, yiğitlik ve yurt sevgisi olan ya da tarihi bir olayı coşkulu bir anlatımla işleyen şiirlerdir. Epik “destan niteliği taşıyan, destana özgü” anlamına geldiği için epik şiire destan da denir. Epik şiirler “doğal epik (doğal destan)” ve “yapay epik (yapay destan)” olarak ikiye ayrılır.

Doğal epik şiirler ulusların milli destanlarıdır. Yapay epik şiirler, şairi bilinen destanlar ve kahramanlık şiirleridir. Kasidelerin bazı türleri ile koçaklama, destan, varsağı epik özellikler gösterir. Türk edebiyatında Köroğlu, Dadaloğlu, Mehmet Akif, Arif Nihat Asya, Fazıl Hüsnü Dağlarca bu türün başarılı temsilcileridir.

3-Didaktik Şiir

Bir bilgi veya düşünceyi aktarmak amacı taşıyan duygu yönü zayıf şiirlerdir. Bilgilerin bu tarzda verilmesindeki amaç kafiye ve ölçüden dolayı unutmayı engellemektir. Manzum hikaye ve masallar bu türdendir. Kişilerin ve toplumların bozuk, eksik yönleri bu tür şiirlerle ifade edilir. Türk edebiyatında Yusuf Has Hacip, Aşık Paşa, Ziya Paşa, Nabi, Tevfik Fikret (Haluk’un Defteri), Mehmet Akif bu türün başarılı örneklerini vermişlerdir.

4-Pastoral Şiir

Doğa güzelliklerini, çobanların yaşayışlarını anlatan şiirlerdir. Eğer şair doğa karşısındaki duygulanmasını anlatıyorsa idil, bir çobanla karşılıklı konuşuyormuş gibi anlatırsa eglog adını alır. Türk edebiyatında idil tarzı şiir az da olsa varken eglog tarzında örneğe rastlanmaz. Edebiyatımızda R. Mahmut Ekrem, Yahya Kemal, Behçet Necatigil, Cahit Külebi pastoral şiir örnekleri vermişlerdir.

5-Satirik Şiir

Eleştirici bir anlatımı olan şiirlerdir. Bir kişi, olay, durum iğneleyici sözlerle alaylı ifadelerle eleştirilir. Bunlarda didaktik özellikler de görüldüğünden, didaktik şiir içinde de incelenebilir. Ancak açık bir eleştiri olduğundan ayrı bir sınıfa alınması daha doğrudur. Bu tür şiirlere Divan edebiyatında hiciv, Halk edebiyatında taşlama yeni edebiyatımızda ise yergi adı verilir. Halk edebiyatında Seyrani, Kaygusuz Abdal, Divan edebiyatında Şeyhi, Nef’i, Tanzimat sonrası edebiyat Ziya Paşa, Şair Eşref, Neyzen Tevfik, Orhan Veli

6- Dramatik Şiir

Manzum olarak yazılmış tiyatro yapıtlarıdır. 19. yüzyılda dram türünün ortaya çıkışına kadar tiyatroda oyuncuların sahnede söyleyecekleri sözler şiir halinde ezberletilirdi. Başlangıçta trajedi ve komedi olmak üzere iki türken daha sonra bunlara dram da eklenmiştir. Karşılıklı konuşma şeklinde yazılan şiirlerdir. Türk edebiyatında bu tür pek gelişmemiş olmakla birlikte Namık Kemal, Necip Fazıl, A. Hamit bu türde eserler vermişlerdir.

Usta şairlerin kaleminden bugünlere aktarılmış, gönlümüze renk ve ahenk katan şiirleri paylaşabilir, yine sizin yazmış olduğunuz kendi şiirlerinizi paylaşmak  için sizleri de  şiir sohbetleri sitemize bekleriz. Ayrıca sitemizde önceden yazılıp yayımlanmış şiirleri de okumak için tıklayınız.